Opóźniony rozwój mowy u dziecka bardzo często prowadzi do zmartwień jego rodziców. Zdarza się, że martwią się oni dlaczego ich pociecha nie rozmawia z rówieśnikami, a posługuje się przede wszystkim gestami. Kiedy rodzice mają do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy u dziecka?
Podstawowe rodzaje opóźnień mowy
Bardzo często zdarza się, że zaburzenia w rozwoju języka mają u wielu dzieci tylko charakter przejściowy i wynikają z indywidualnego tempa rozwoju. Niemniej mogą one także wynikać z nieprawidłowego rozwoju. Ogólnie logopedzi wyróżniają trzy rodzaje opóźnień mowy:
– prosty opóźniony rozwój mowy – mamy z nim do czynienia wówczas, gdy w wychowaniu malucha mają miejsce istotne zaniedbania lub gdy w grę wchodzą uwarunkowania genetyczne. Niemniej w tym przypadku w końcowej fazie rozwoju mowa dziecka osiąga prawidłowy poziom;
– niesamoistny opóźniony rozwój mowy – z sytuacją taką mamy do czynienia wówczas, gdy dysfunkcja w mówieniu wynika z powodu występowania poważnych chorób. Wśród wielu z nich można wymienić: głuchotę, niedosłuch, upośledzenie umysłowe, mózgowe porażenie dziecięce, mikrouszkodzenie mózgu, zaburzenia wzroku, zaburzenia psychiczne, poszczególne choroby przemiany materii oraz jąkanie;
– opóźniony rozwój mowy czynnej – z taką sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy u dzieci w wieku przedszkolnym dochodzi do opóźnień w zakresie artykulacji dźwięków mowy. Wówczas to dzieci nie mają wad w obrębie aparatu artykulacyjno-głosowego i doskonale rozumieją wypowiadane do nich słowa, ale jednocześnie wykazują duże trudności w składaniu poszczególnych głosek w słowa. Niemniej dzieci takie nie wykazują jakichkolwiek nieprawidłowości w rozwoju intelektualnym ani nie mają poważnych uszkodzeń neurologicznych.
Istotne przyczyny opóźnień w rozwoju mowy
Opóźnienia mowy u dziecka mogą dotyczyć nie tylko samego mówienia, lecz także artykulacji wraz z niezdolnością do rozumienia poszczególnych słów. Zaburzania językowe zazwyczaj wynikają z przyczyn mających podłoże endo oraz egzogenne. Wśród najważniejszych przyczyn opóźnień w rozwoju zdolności werbalnych można zaliczyć:
– poszczególne upośledzenia sensoryczne związane z wadą słuchu;
– istotne wady występujące w obrębie aparatu artykulacyjnego;
– znaczne upośledzenie umysłowe;
– nieodpowiednio rozwinięte w mózgu ośrodki rozumienia mowy;
– zaburzenia motoryczne;
– deprywację środowiskową;
– zaniedbania wychowawcze przez rodziców. Wśród wielu z nich można wymienić odtrącenie dziecka, chłód uczuciowy oraz nieprawidłowe wzorce językowe;
– brak regularnego treningu mówienia, a więc brak kontaktów z rówieśnikami;
– niemotywowanie dziecka do wymawiania poszczególnych słów;
– istotne uszkodzenia układu pozapiramidowego;
– niedobór lub nadmiar bodźców akustycznych;
– nieodpowiednia więź matki z dzieckiem;
– wychowywanie się dziecka w rodzinie wielojęzykowej;
– zaburzenia wzroku;
– niedosłuch;
– napady padaczkowe;
– autyzm wczesnodziecięcy.
W przypadku występowania u dziecka opóźnień w mówieniu istotną rolę odgrywają ćwiczenia wykonywane pod okiem logopedy.
