Integracja sensoryczna to proces odbierania przez układ nerwowy informacji z receptorów zmysłowych, np. słuchu, węchu czy dotyku. Jakiekolwiek nieprawidłowości w tym procesie mogą wywoływać zaburzenia rozwoju i zachowania dziecka. Wymaga to oczywiście odpowiedniej diagnostyki i leczenia.
Z tekstu dowiesz się:
- jakie mogą być przyczyny zaburzeń integracji sensorycznej,
- jak objawiają się zaburzenia integracji sensorycznej,
- czy zaburzenia integracji sensorycznej można wyleczyć.
Integracja sensoryczna to bardzo skomplikowany proces, dzięki któremu układ nerwowy człowieka jest w stanie odbierać informacje z receptorów zmysłowych – słuchu, smaku, węchu czy dotyku. Jest to proces niezbędny do prawidłowego rozwoju dziecka od pierwszych dni jego życia. Dzięki integracji sensorycznej maluch jest w stanie odbierać bodźce z otoczenia i prawidłowo na nie reagować.
Zaburzenia integracji sensorycznej – przyczyny
Nieprawidłowa integracja sensoryczna przejawia się jej dysfunkcjami, czyli zaburzeniami. Co ważne, zaburzenia te nie są wywołane przez somatyczne choroby narządów zmysłów, np. krótkowzroczność czy niedosłuch. U biologicznej podstawy ich występowania leżą nieprawidłowości w przetwarzaniu bodźców sensorycznych przez system smakowy, węchowy, wzrokowy, słuchowy i/lub czuciowy. Do nieprawidłowości tych mogą z kolei prowadzić:
- czynniki genetyczne – zaburzenia integracji sensorycznej bywają diagnozowane rodzinnie, co każe przypuszczać, że mogą być wywoływane przez pewne dziedziczne mutacje genetyczne,
- czynniki prenatalne – np. przyjmowanie przez matkę w okresie ciąży niedozwolonych leków, picie przez kobietę w ciąży alkoholu i palenie papierosów, zakażenie bakteryjne i wirusowe przebyte w okresie ciąży,
- czynniki okołoporodowe – przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa, szok okołoporodowy,
- czynniki środowiskowe – długa hospitalizacja dziecka, pobyt w domu dziecka, przemoc psychiczna i fizyczna, dorastanie w krajach ogarniętych wojną.
Integracja sensoryczna – objawy zaburzeń
Wyróżnia się trzy zasadnicze rodzaje zaburzeń integracji sensorycznej – jest to nadwrażliwość sensoryczna, obniżona wrażliwość sensoryczna oraz poszukiwanie stymulacji sensorycznej. W zależności od rodzaju zaburzenia, u dziecka mogą występować różne objawy, takie jak:
- wzmożona lub zmniejszona wrażliwość na bodźce,
- niewłaściwy poziom uwagi,
- nieadekwatne do sytuacji zachowanie,
- opóźniony rozwój mowy,
- zmniejszony poziom koordynacji ruchowej.
W codziennym życiu przyjmować to przejawiać się np. nadmierną płaczliwością, kłopotami z gryzieniem i połykaniem jedzenia, częstymi upadkami i trudnościami z zachowaniem równowagi, nadruchliwością, niezdarnym i powolnym wykonywaniem codziennych czynności (mycie, ubieranie, czesanie), częstym obrażaniem się, nieprawidłowym trzymaniem długopisu i widelca itd. To właśnie w zaburzeniach integracji sensorycznej mogą tkwić przyczyny dysleksji, trudności z nauką w szkole, kłopotów z opanowaniem nowych umiejętności (pływanie, jazda na rowerze).
Integracja sensoryczna – testy i terapia sensoryczna
Diagnostykę zaburzeń integracji sensorycznej (m.in. poprzez testy psychofizyczne) prowadzi najczęściej neurolog lub pediatra. Dobra wiadomość jest taka, że nieprawidłowości te da się skutecznie leczyć – pozwala na to dopasowana do potrzeb terapia sensoryczna, prowadzona przez wyspecjalizowanych terapeutów. Obejmuje ona przede wszystkim ćwiczenia ruchowe przy użyciu np. talerzy obrotowych, platform równoważnych czy hamaków, podczas których dziecko poprzez zabawę redukuje deficyty w obrębie poszczególnych systemów zmysłowych. Najpierw daje to widoczne efekty fizyczne, a później także emocjonalne.
